Tin kế toán tài chính, Tin tức
Ứng dụng AI trong kiểm toán: Xu hướng tất yếu 2025 – 2030
Th5
Ứng dụng AI trong kiểm toán đang trở thành xu hướng tất yếu khi doanh nghiệp cần xử lý dữ liệu kế toán nhanh hơn, chính xác hơn và tối ưu chi phí kiểm toán. Từ các tập đoàn lớn đến doanh nghiệp vừa và nhỏ, trí tuệ nhân tạo đang dần thay đổi cách kiểm toán vận hành – từ khâu phát hiện sai sót đến cảnh báo rủi ro tài chính. Là đơn vị phát triển phần mềm kế toán lâu năm, Việt Đà tiên phong tích hợp các mô-đun kiểm toán thông minh giúp khách hàng tiếp cận công nghệ này một cách dễ dàng, tiết kiệm và hiệu quả.
AI trong kiểm toán là gì?
Trí tuệ nhân tạo (AI – Artificial Intelligence) trong kiểm toán là việc ứng dụng các công nghệ máy học, xử lý ngôn ngữ tự nhiên và phân tích dữ liệu để tự động hóa quy trình kiểm tra, phân tích, xác minh số liệu tài chính. Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào con người, hệ thống kiểm toán có thể “tự học”, phân tích khối lượng dữ liệu lớn và phát hiện sai lệch hoặc gian lận nhanh chóng.
Theo định hướng của PGS.TS Đặng Thái Hùng – nguyên Vụ trưởng Vụ Chế độ Kế toán và Kiểm toán, việc tiếp cận công nghệ trong ngành kiểm toán không chỉ là lựa chọn công cụ, mà còn là thay đổi nền tảng tư duy kiểm toán theo hướng dữ liệu hóa và chuẩn mực hóa theo quốc tế.
Lợi ích của AI trong kiểm toán
Việc ứng dụng AI trong kiểm toán mang lại nhiều lợi ích cụ thể, có thể phân chia theo 3 nhóm chính:
Nâng cao hiệu quả công việc
- Tự động xử lý và phân tích hàng triệu dòng dữ liệu kế toán – tài chính.
- Tiết kiệm thời gian kiểm tra, tổng hợp báo cáo.
- Tối ưu nguồn lực nhân sự cho các nhiệm vụ có giá trị cao hơn.
Gia tăng độ chính xác và phát hiện rủi ro
- AI có thể phát hiện mẫu bất thường, sai sót định kỳ hoặc hành vi đáng ngờ mà con người dễ bỏ qua.
- Giảm thiểu sai sót do mệt mỏi, chủ quan hoặc sai lệch con người (human error).
Minh bạch và phù hợp chuẩn mực quốc tế
- Hệ thống AI có khả năng đối chiếu dữ liệu theo chuẩn IFRS hoặc VAS.
- Góp phần xây dựng báo cáo tài chính minh bạch, đáp ứng tiêu chuẩn kiểm toán quốc tế.
Xu hướng AI trong ngành kiểm toán hiện nay
Kiểm toán thời gian thực (Real-time audit)
Nhiều doanh nghiệp đang chuyển sang sử dụng hệ thống kiểm toán liên tục với AI để kiểm tra giao dịch ngay tại thời điểm phát sinh.
Tự động hóa kiểm toán (Audit automation)
Tự động hóa kiểm toán bằng AI không chỉ giới hạn ở việc thu thập dữ liệu, mà còn bao gồm:
- Phân tích rủi ro theo mô hình học máy.
- Gợi ý điểm cần kiểm tra sâu hơn.
- So sánh biến động giữa các kỳ tài chính.
Tích hợp AI với phần mềm kế toán – kiểm toán
Các nền tảng như SAP, Oracle, QuickBooks đang tích hợp AI để hỗ trợ các quy trình kiểm toán nội bộ hoặc kiểm toán độc lập.
Các công ty kiểm toán tiên phong sử dụng AI tại Việt Nam
PwC Việt Nam
- Đã áp dụng các công cụ phân tích dữ liệu dựa trên AI để đánh giá rủi ro và kiểm tra giao dịch bất thường trong báo cáo tài chính.
- Tập trung vào các ngành tài chính – ngân hàng, nơi khối lượng giao dịch lớn và dễ xảy ra sai sót hoặc gian lận.
- PwC cũng tổ chức workshop nội bộ giúp kiểm toán viên học cách sử dụng các công cụ AI như Halo for Journals – một phần mềm phân tích bút toán kế toán sử dụng machine learning.
Deloitte Việt Nam
- Ứng dụng nền tảng Argus – hệ thống kiểm toán thông minh phát triển nội bộ của Deloitte toàn cầu.
- Argus sử dụng AI để đối chiếu dữ liệu, xác định điểm bất thường, và tự động hóa nhiều phần trong quy trình lập kế hoạch kiểm toán.
- Deloitte cũng đẩy mạnh tư vấn triển khai AI cho khách hàng, đặc biệt trong lĩnh vực kiểm toán nội bộ và tuân thủ.
KiotViet, MISA
- Hai nền tảng phần mềm kế toán phổ biến tại Việt Nam đã tích hợp một số tính năng tự động hóa, như:
- Phân loại hóa đơn theo hành vi đầu vào.
- Cảnh báo hóa đơn có dấu hiệu sai lệch.
- Mặc dù chưa gọi là “AI hoàn chỉnh”, các hệ thống này đang dần tiến tới mô hình machine learning, học từ hành vi người dùng để tự tối ưu đề xuất.
Base.vn (thuộc FPT)
- Đang phát triển bộ giải pháp ERP tích hợp AI, trong đó có phân hệ tài chính – kế toán cho phép phân tích dữ liệu kế toán theo thời gian thực.
- Dữ liệu được phân tích bằng thuật toán học máy giúp dự báo rủi ro chi tiêu và dòng tiền – hỗ trợ bước đầu cho kiểm toán nội bộ.
Công ty phần mềm kế toán Việt Đà
Đang nghiên cứu triển khai mô-đun kiểm toán thông minh dành riêng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Hệ thống ứng dụng AI trong kiểm toán để:
- Phân tích xu hướng chi phí theo ngành.
- Tự động cảnh báo chênh lệch chi phí bất thường giữa các kỳ.
- Hỗ trợ chuẩn hóa báo cáo tài chính theo IFRS.
Kiểm toán Nhà nước Việt Nam
- Trong các báo cáo chiến lược đến 2030, Kiểm toán Nhà nước đã đề cập định hướng “ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn (Big Data) và tự động hóa vào công tác kiểm toán”.
- Hiện tại, một số đề tài nghiên cứu cấp ngành và luận văn chuyên sâu từ Học viện Tài chính, Đại học KTQD, đều đề cập giải pháp ứng dụng AI trong kiểm toán công.
Cục Thuế TP.HCM
- Đang áp dụng hệ thống phân tích rủi ro doanh nghiệp dựa trên thuật toán học máy – phục vụ công tác thanh tra thuế và hỗ trợ quyết định kiểm toán.
- Tuy không trực tiếp gọi tên “AI trong kiểm toán”, nhưng bản chất là tương đương ứng dụng công nghệ tự động phát hiện rủi ro kiểm toán tài chính.
Có thể thấy, AI trong kiểm toán là gì không còn là câu hỏi mang tính lý thuyết, mà đang dần trở thành một thực tế đang diễn ra tại Việt Nam – dù còn ở mức khởi đầu.
Những xu hướng lớn cần chú ý trong thời gian tới:
- AI sẽ dần mở rộng từ kiểm toán độc lập sang kiểm toán nội bộ và kiểm toán nhà nước.
- Phần mềm kế toán tích hợp AI sẽ phổ biến trong nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ.
- Việc đào tạo kiểm toán viên tương lai về AI và dữ liệu là điều tất yếu (nhiều trường đại học đang thêm nội dung này vào chương trình cao học).
Thách thức khi ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong kiểm toán
Dù lợi ích rất rõ ràng, việc tích hợp AI trong kiểm toán vẫn đối mặt với một số rào cản:
Thiếu dữ liệu chất lượng cao
AI chỉ hiệu quả nếu được “nuôi” bằng dữ liệu chuẩn, có cấu trúc và đầy đủ. Nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam vẫn quản lý số liệu thủ công, phân mảnh hoặc không nhất quán.
Rào cản về kỹ năng và tư duy số
Đội ngũ kế toán – kiểm toán hiện nay chưa được đào tạo chuyên sâu về công nghệ, đặc biệt là cách làm việc với hệ thống AI và đọc hiểu phân tích dữ liệu.
Chi phí đầu tư ban đầu
Việc triển khai AI có thể đòi hỏi đầu tư vào phần mềm, hạ tầng dữ liệu và đào tạo nhân sự, khiến các doanh nghiệp nhỏ e dè.
Rủi ro đạo đức và kiểm soát
Nếu không giám sát đúng cách, AI có thể đưa ra kết luận sai lệch do dữ liệu đầu vào không phù hợp, dẫn đến rủi ro pháp lý hoặc sai lệch kiểm toán.
Với kinh nghiệm cung cấp phần mềm kế toán và tư vấn kiểm toán cho hơn 1000 doanh nghiệp, Việt Đà hiện đang triển khai mô-đun AI hỗ trợ kiểm toán nội bộ, tập trung vào:
- Tự động phát hiện sai sót kế toán theo chuẩn IFRS
- Gợi ý các giao dịch bất thường cần kiểm tra sâu
- Đánh giá độ rủi ro tài chính theo thời gian thực
Chúng tôi hướng đến mục tiêu không chỉ cung cấp công cụ, mà còn giúp doanh nghiệp hiểu và ứng dụng AI trong kiểm toán đúng hướng, hiệu quả và bền vững.
Kết luận
Ứng dụng AI trong kiểm toán không chỉ là bước tiến công nghệ, mà còn là chiến lược đổi mới tư duy quản trị tài chính. Doanh nghiệp Việt cần chủ động đón đầu xu hướng này, không chỉ để tiết kiệm chi phí mà còn để tạo dựng niềm tin với nhà đầu tư và đối tác.
Hãy để Việt Đà trở thành đối tác chuyển đổi số đáng tin cậy trên hành trình tự động hóa kiểm toán bằng AI.
CÔNG TY TNHH PHẦN MỀM VIỆT ĐÀ
- Địa chỉ: 41 Trần Văn Ơn, Hòa An, Cẩm Lệ, Đà Nẵng
- Điện thoại: (0236) 3 726 926 – 0944 81 83 84
- Email: vietda.cskh@gmail.com
- Website: www.vietda.com.vn
